W duchu Treningu Umiejętności Społecznych (TUS) i Porozumienia bez Przemocy (NVC), kluczem jest przeniesienie uwagi z zachowania na potrzeby. Kiedy dziecko jest agresywne, wycofane lub nieposłuszne, to nie jest „zły uczeń” – to jest człowiek z niezaspokojoną potrzebą (np. potrzeby uwagi, autonomii, akceptacji czy bezpieczeństwa).

Oto trzy zasady NVC, które rewolucjonizują komunikację w edukacji i rodzicielstwie.

1. Uznanie Uczucia, Zanim Oczekujesz Działania

Dzieci, podobnie jak dorośli, potrzebują walidacji emocji. Kiedy wściekłość dziecka spotyka się z „uspokój się natychmiast!”, poczucie frustracji tylko rośnie.

Nasza rola: Być lustrem dla emocji, zanim zaczniemy rozwiązywać problem.

• Zamiast: „Nie histeryzuj! To tylko kredka!”
• Spróbuj: „Widzę, że jesteś bardzo zły i rozczarowany, że kredka się złamała. To musiało być dla Ciebie bardzo frustrujące. Chciałeś dalej rysować, prawda? (Potrzeba Kontynuacji/Sprawności).”

Kiedy dziecko czuje się zrozumiane, jego system nerwowy się uspokaja. Dopiero wtedy może usłyszeć, co mamy do powiedzenia.

2. Granice jako Potrzeby, Nie Władza

Granice są niezbędne, ale nie powinny być narzucane z pozycji „bo ja tak mówię”. W NVC granica jest komunikatem o naszej własnej niezaspokojonej potrzebie.

• Zamiast Groźby: „Jeśli nie przestaniesz biegać, pójdziesz do kąta!”
• Spróbuj: „Kiedy biegasz po pokoju, ja czuję lęk, ponieważ mam potrzebę bezpieczeństwa i spokoju. Czy możemy się umówić, że będziemy chodzić w domu, a pobiegać pójdziemy na plac zabaw?”

Dzięki temu dziecko uczy się, że zasady istnieją, by zaspokajać czyjeś potrzeby (nie tylko dorosłego!), a nie by ograniczać jego wolność.

3. Włączanie do Tworzenia Rozwiązań (Współodpowiedzialność)

Podejście NVC/TUS polega na tym, że dziecko ma być uczestnikiem procesu, a nie tylko adresatem poleceń. To buduje kompetencję i odpowiedzialność.

Sytuacja: Pokój jest nieposprzątany.

• Nieefektywnie: „Masz 10 minut na posprzątanie tego bałaganu albo koniec z bajkami!”
• Efektywnie NVC: „Widzę porozrzucane klocki i ubrania (obserwacja). Czuję zniecierpliwienie, bo mam potrzebę porządku i odpoczynku. Co możemy wspólnie zrobić, żeby w ciągu 20 minut spełnić tę moją potrzebę? Może najpierw klocki, a potem ubrania?”

Zadając to pytanie, dajesz dziecku współodpowiedzialność i autonomię – dwie potężne potrzeby, które zaspokojone, prowadzą do współpracy.

Podsumowanie

Przejście od kar i nagród do NVC wymaga czasu i cierpliwości. To inwestycja w relację, która uczy dzieci, jak radzić sobie z emocjami i konfliktami, co jest kluczowe dla ich sukcesu w życiu społecznym (TUS).

Jeśli chcesz nauczyć się tych narzędzi w praktyce, zapraszam na moje dedykowane warsztaty dla sektora edukacji i rodziców!